توضیحات
پدیده «قزلباشان» که زاینده «تشیع صفوی» در تاریخ کشور ما است از بحث انگیزترین موضوعات تاریخ ایران است. ایران شناسانی چون ادوارد براون و والتر هینتس، و کسانی چون لرد استانلی و چارلز گری؟ این پدیده را یک ضرورت تاریخی برای حفظ وحدت ملی و استقلال میهنی ایران تلقی کرده اند؛ محققان اکادمی علوم شوروی سابق چون پتروشوفسکی و پیکولوسکایا و دیگران عقیده دارند که سلطنت قزلباشان یک امر عادی و استمرار طبیعی حاکمیت قوم ترک در ایران بوده است. بزرگان ایرانی معاصر ظهور قزلباشان به ویژه شیخ فضل الله روزبهان خنجی وشیخ شرف الدین بدلیسی از پدیده قزلباش به عنوان بلای ایران ستیز و دین برانداز یاد کرده اند. شماری از مورخان ایرانی سدۀ حاضر ظهور صفویه را یکی از الطاف خدایی برای انتشار و تقویت و اسلام اهل بیت (یعنی تشیع صفوی) دانسته اند.
