افزایش تورم ماهانه و تشدید کسری تراز تجاری ایران در مهرماه
بهرنگ تاج‌دین – خبرنگار اقتصادی بی‌بی‌سی فارسی – ۷ آبان ۱۴۰۲ – ۲۹ اکتبر ۲۰۲۳
قیمت گوشت و مرغ در یک سال اخیر بیشترین نرخ رشد را داشته است
آمارهای رسمی نشان می‌دهد در مهرماه امسال گرانی در ایران شتاب گرفته و کسری تراز تجارت خارجی افزایش یافته است.
طبق بررسی‌های مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه از ۲ درصد در شهریور به ۲.۴ درصد در مهر ۱۴۰۲ افزایش یافت. این رقم به این معنی است که کالاها و خدمات مصرفی مردم در مهرماه به طور متوسط ۲.۴ درصد گران‌تر از شهریورماه بود. به گفته این نهاد، شاخص اصلی تورم (نرخ تورم ۱۲ماهه) در ماه مهر با کاهش ۰.۶ واحد-درصدی نسبت به ماه قبل به ۴۵.۵ درصد رسید.
طبق این گزارش ظرف ۱۲ ماه اخیر، قیمت گوشت قرمز و مرغ به طور متوسط ۸۲ درصد بالا رفته که بالاترین نرخ افزایش قیمت در بین ۳۰ گروه و زیرگروه مختلف کالاها و خدمات مصرفی است. پس از آن، شیلات (۶۹.۴ درصد)، حمل‌ونقل عمومی (۵۸.۸ درصد) و هتل و رستوران (۵۵.۴ درصد) شاهد بالاترین افزایش قیمت در یک سال گذشته بوده‌اند.
هم‌زمان با شروع سال جدید تحصیلی و افزایش شهریه مدارس و دانشگاه‌ها، متوسط هزینه‌های آموزش هم ظرف یک ماه ۲۱.۶ درصد بالا رفته که شدیدترین نرخ رشد ماهانه در بین همه گر‌‌وه‌های اقلام مصرفی است. پس از آموزش، هزینه اجاره مسکن با ۴.۳ درصد افزایش نسبت به ماه قبل، بیشترین رشد ماهانه را داشته است.
افزایش ۲۲ درصدی کسری تراز تجاری ظرف یک ماه
آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد کسری تجارت خارجی گمرکی در پایان مهرماه ۱۴۰۲ با یک میلیارد و چهارصد میلیون دلار افزایش نسبت به ماه قبل به هفت میلیارد و هفتصد میلیون دلار افزایش یافت. این به این معنی است که صادرات محصولات غیرنفتی ایران در هفت ماه اول امسال هفت میلیارد و هفتصد میلیون دلار کمتر از واردات گمرکی‌اش بوده است. به گفته رئیس کل گمرک تا پایان مهرماه امسال ایران ۳۶ میلیارد دلار کالا وارد کرده است که ۱۲.۶ درصد از هفت ماه اول پارسال بیشتر است.
محمد رضوانی‌فر گفته ارزش صادرات گمرکی غیرنفتی در همین مدت ۲۸ میلیارد و سیصد میلیون دلار کالا بوده که حدود یک درصد از مدت مشابه سال گذشته کمتر شده است.
بهترین نمونه این ارزان شدن، افت حدوداً ۳۰ درصدی قیمت محصولات پتروشیمی، عمده‌ترین کالای صادراتی غیرنفتی ایران است.
این باعث شده که با وجود رشد ۲۶ درصدی وزن محصولات پتروشیمی صادراتی، درآمد ایران از این راه ۱۲ درصد کاهش یافته است. حمله روسیه به اوکراین در زمستان ۱۴۰۰ قیمت جهانی بسیاری از محصولات صادراتی ایران از جمله نفت و گاز، محصولات پتروشیمی و فلزات را افزایش داد و درآمد صادراتی ایران را در سال ۱۴۰۱ به بالاترین رقم در یک دهه اخیر رساند.
ولی با عبور از شوک اولیه جنگ و نیز کند شدن رشد اقتصاد جهان، قیمت بسیاری از مواد خام و کالاهای اساسی به تدریج کم شده است. افت ارزش صادرات غیرنفتی ایران در شرایطی اتفاق می‌افتد که درآمد نفتی هم کمتر از پیش‌بینی‌ها بوده است.
به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه، پایین بودن صادرات نفت یکی از دلایلی است که باعث شد در هفت ماه اول امسال ۳۰ درصد درآمدهای پیش‌بینی‌شده در بودجه محقق نشود و دولت را با حدود چهارصد هزار میلیارد تومان کسری مواجه کند.